Ποιος μπορεί να ευθύνεται τελικά για την πυρκαγιά στον πύργο Grenfell;

Ο 24όροφος Grenfell Tower τυλίχθηκε στις φλόγες, αφήνοντας πίσω 79 επιβεβαιωμένους νεκρούς, πιθανόν αγνοούμενους και τα ερωτήματα που έχουν μείνει είναι πολλά. Κάποια από αυτά θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε.

Στην δεκαετία του 1960 που οικοδομήθηκαν κτήρια σαν του Grenfell, αποτελούσαν την επιτομή του κοινωνικού κράτους, καθώς φιλοξενούσαν τις πιο αδύναμες πληθυσμιακές ομάδες. Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις επιδοτούσαν τον χτίσιμο πύργων άνω των 6 ορόφων. Από αρχιτεκτονικής άποψης, οι πύργοι αυτοί θεωρούνταν ότι πιο φουτουριστικό μπορούσε να προσφέρει η εποχή και ένα όνειρο ζωής, σε απόλυτη αντίθεση με τα σπίτια που φιλοξενούσε τις αδύναμες οικονομικές τάξεις του Λονδίνου (παραγκουπόλεις της εποχής). Ιστορικά, αποτελούσαν την λεζάντα κάτω από το κοινωνικό κράτος που ξεπήδησε μετά από δύο παγκόσμιους πολέμους.

Αντίθετα με το τι επικρατούσε πριν από 50-60 χρόνια, οι ουρανοξύστες σήμερα αποτελούν το «αγγλικό όνειρο» για την ανάπτυξη και μονόδρομο σε ένα Λονδίνο με λίγα ελεύθερα οικόπεδα προς οικοδόμηση. Όλα αυτά σε μια πόλη με πολύ παλιά σπίτια, σε πολύ ακριβές τιμές και κακή συντήρηση, η οποία κακή συντήρηση οφείλεται στην έλλειψη νομοθεσίας.

Αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί το 2016, αλλά δεν συνέβη εξαιτίας της κίνησης 72 βουλευτών-μεγαλοϊδιοκτητών σπιτιών της Κυβέρνησης να καταψηφίσουν νομοσχέδιο για την προστασία των καταναλωτών, το οποίο υποχρέωνε τους ιδιοκτήτες να ενοικιάζουν σπίτια «κατάλληλα για να κατοικηθούν» (fit for human habitation).

Γιατί έγινε η ανακαίνιση;

Ένα από τα πράγματα που εξόργισε περισσότερο τους Λονδρέζους, πέρα από κάποιες από τις πληροφορίες που αναφέρονται παρακάτω, είναι ότι η ανακαίνιση έγινε για λόγους κυρίως αισθητικούς, ενώ αρκετοί κάνουν λόγο για gentrification (εξευγενισμός, μεγαλοαστικοποίηση με κατακόρυφη άνοδο των ενοικίων, εικονική αναβάθμιση και εξωραϊσμό μιας περιοχής ώστε να φύγουν οι παλαιοί κάτοικοι).
Σύμφωνα με έρευνες η περιοχή γύρω από το Grenfell Tower βρίσκονταν στο 10% των πιο υποχρηματοδοτούμενων και υποβαθμισμένων περιοχών της χώρας σε αντίθεση με την περιοχή γύρω από το παλάτι του Kensington που είναι η πιο πλούσια της Αγγλίας.

Στον Πύργο αντικαταστάθηκε το σύστημα θέρμανσης με φυσικό αέριο, δημιουργήθηκε βρεφονηπιακός σταθμός κάτω των 3 ετών, σχολή πυγμαχίας, δημιουργήθηκαν 9 νέα διαμερίσματα και όλα τα υπόλοιπα κονδύλια διατέθηκαν για την πρόσοψη του κτηρίου (διπλά τζάμια, πάνελ και μόνωση).

Αυτό είναι ένα από τα φανερά αίτια της τραγωδίας. Ας δούμε όμως με ψυχραιμία τι είναι μέχρι τώρα γνωστό για την τραγωδία που συνέβη, μέχρι να έχουμε την επίσημη ανακοίνωση της πυροσβεστικής.

Η Περιφέρεια του Kensington and Chelsea, θεώρησε ότι η παλιά τσιμεντένια πρόσοψη του μοντερνισμού της εποχής, δεν ταίριαζε με τα μινιμαλιστικής αισθητικής δημοτικά σχολεία και κέντρα αναψυχής που είχαν ξεπηδήσει στην 2η μικρότερη περιφέρεια του Λονδίνου.

Η αλήθεια είναι πως ο πύργος Trellick και ο πύργος Balfron του Λονδίνου, ήταν της ίδιας δεκαετίας με τον πύργο Grenfell. Οι δύο αυτοί πύργοι θεωρούνται διαμάντια της αρχιτεκτονικής και τα διαμερίσματά τους είναι από τα πλέον επιθυμητά του Λονδίνου. Οι προδιαγραφές της εποχής άλλωστε, όριζαν τα διαμερίσματα των πύργων αυτών να είναι κάτι περισσότερο από ευρύχωρα.

Το πλαστικό πάνελ μαζί με τον αφρό κόστισαν 24 λίρες ανά μ². Το απόλυτα πυρίμαχο κόστιζε 26 λίρες, σύμφωνα με την Telegraph. Τα χρήματα που εξοικονομήθηκαν από την επιλογή του φθηνού πάνελ ήταν 5.000 λίρες.

Πρόκειται για το 4ο μπλοκ εργατικών κατοικιών στο οποίο εκτυλίσσεται μια μοντέρνα τραγωδία, μετά την κατάρρευση του Ronan Point το 1968, τις πυρκαγιές στο Lakanal House το 2009, την περσινή φωτιά στο Shepherd’s Bush που επηρέασε 5 από τους 18 ορόφους και την φωτιά στο Grenfell Tower. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες η πυρκαγιά ξεκίνησε από τον 2ο ή τον 4ο όροφο.

Μέχρι το 1986 υπήρχε νόμος που υποχρέωνε τους κατασκευαστές να έχουν πυρίμαχους εξωτερικούς τοίχους, με αντοχή τουλάχιστον μιας ώρας ώστε να μην επεκτείνονται οι πυρκαγιές.

• Δεν υπήρχαν ψεκαστήρες πυρόσβεσης στην πρόσοψη του μπλοκ, που θα χάριζε πολύτιμο χρόνο στους ενοίκους.
• Ανάμεσα στο τσιμέντο και το πάνελ της πρόσοψης, μετά την ανακαίνιση είχε τοποθετηθεί ως μονωτικό υλικό εύφλεκτος συνθετικός αφρός αντί να τοποθετηθεί πυρίμαχη μόνωση από ορυκτά. Η εταιρεία που ανέλαβε την πρόσοψη διαβεβαίωσε ότι η μόνωση περιείχε και αλουμίνιο, οπότε θα πρέπει να περιμένουμε την πραγματογνωμοσύνη.
• Το 1970 ο κανονισμός δεν απαιτούσε εσωτερικούς ψεκαστήρες πυρόσβεσης. Όσοι ειδικοί έχουν μιλήσει θεωρούν πως θα σταματούσε την αρχική εστία φωτιάς.
• Ο υπάρχων κανονισμός για τους βρετανικούς ουρανοξύστες επιτρέπει την ύπαρξη μιας μόνο σκάλας, ενώ μια δεύτερη που θα χρησίμευε ως έξοδος κινδύνου, θα είχε αποδειχθεί σωτήρια.
• Όλες οι κατοικίες στην Βρετανία, υποχρεούνται να φέρουν πυρίμαχες πόρτες στα διαμερίσματα και σε κάθε όροφο, ώστε πιθανή φωτιά να μην εξαπλώνεται. Δεν έχει ακόμα γνωστοποιηθεί αν στο Grenfell Tower είχαν τοποθετηθεί τέτοιες πόρτες ή αν δεν υποχρεούνταν. Σίγουρα κάποιες από τις πόρτες ήταν πυρίμαχες.
• Παρότι υπήρχε συναγερμός πυρκαγιάς, ώστε να ενημερωθούν οι ένοικοι, αυτός ίσα που ακούγονταν. Μόνη λύση ήταν η ενημέρωση από πόρτα σε πόρτα. Όταν πρόκειται για πύργο του ενός οικοδομικού τετραγώνου, κάτι τέτοιο ήταν σχεδόν αδύνατον.
• Μια ομάδα κατοίκων υπό την ονομασία “The Grenfell Action Group” είχε κάνει όλες τις νόμιμες ενέργειες, ώστε να γνωστοποιήσει στην Δημοτική Περιφέρεια του Kensington and Chelsea τις παραλείψεις ασφαλείας στο συγκρότημα κατοικιών. Η Δημοτική Περιφέρεια είναι και ο ιδιοκτήτης του Πύργου Grenfell.
• Δίπλα στον Πύργο, δημιουργήθηκαν πρότυπα σχολεία και δημοτικό κέντρο αθλητισμού. Τα μινιμαλιστικά κτήρια θεωρήθηκαν ο λόγος για τον οποίο η περιφέρεια του Kensington and Chelsea, έκανε την ανακαίνιση των 8,7 εκατομμυρίων λιρών και τοποθέτησε την νέα πρόσοψη, με το πλαστικό πάνελ και τον μονωτικό αφρό που λειτούργησε ως επιταχυντής καίγοντας τον Πύργο σε 1 ώρα.
• Το πλαστικό πάνελ μαζί με τον αφρό κόστισαν 24 λίρες ανά μ². Το απόλυτα πυρίμαχο κόστιζε 26 λίρες, σύμφωνα με την Telegraph. Τα χρήματα που εξοικονομήθηκαν από την επιλογή του φθηνού πάνελ ήταν 5.000 λίρες. Ο μέτοχος τους 20% της εταιρείας που ανέλαβε την ανακαίνιση (Rydon Construstion) τυγχάνει χρηματοδότης των συντηρητικών, γεγονός που δημιούργησε μεγαλύτερη πολιτική πίεση στην Κυβέρνηση.
• Η πυροσβεστική έχοντας την λανθασμένη πληροφορία ότι όλες οι πόρτες , ενημέρωσε κατοίκους των υψηλών ορόφων, ότι είναι πιο ασφαλές να μείνουν στα διαμερίσματά τους.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Τις πρώτες μέρες μετά την πυρκαγιά, οι κάτοικοι της περιοχής είτε άνοιξαν τα καταστήματά τους ως σταθμούς πρώτων βοηθειών, σταθμούς συγκέντρωσης τροφίμων, ρούχων και φαρμάκων για τους πληγέντες, οργάνωσαν συσσίτια και χώρους ξεκούρασης για ενοίκους και πυροσβέστες, είτε άνοιξαν κανονικά τα καταστήματά τους.

Από την μια αυτό έδωσε μια αίσθηση κανονικότητας και επιστροφής στην καθημερινότητα στους Λονδρέζους, κάποιος όμως στο κατάλληλο σημείο, με μόνο ένα βλέμμα συνειδητοποιούσε τι είχε συμβεί. Πέρα από την μυρωδιά καμένου που ήταν εμφανής σε ακτίνα πολλών τετραγώνων.

Η κυβέρνηση (εξαιτίας της μη ψήφισης του νομοσχεδίου από 72 Συντηρητικούς με το εδάφιο για την ασφάλεια της διαμονής των πολιτών, αλλά και της πενιχρής βοήθειας προς τους πληγέντες), η Περιφέρεια (το αντίστοιχο μικρού Δήμου εδώ), αλλά και η Βασίλισσα (για την ανακαίνιση του Μπάκιγχαμ κόστους 370 εκ. λιρών) βρίσκονται στο επίκεντρο του πολιτικού κυκλώνα. Αντίθετα, οι Εργατικοί των οποίων το νομοσχέδιο για την ασφάλεια των κτηρίων είχε απορριφθεί, δείχνουν να απολαμβάνουν της ασυλίας από την οργή των πολιτών.

Σε κάθε περίπτωση οι αντιδράσεις είναι άκρως πολιτικές, χωρίς να έχει συμβεί το παραμικρό σε επίπεδο επεισοδίων. Για την ώρα οι κάτοικοι του Λονδίνου διοχετεύουν την οργή τους δημιουργικά, βοηθώντας τους πληγέντες σε μια πρωτοφανή κινητοποίηση αλληλεγγύης και συμπαράστασης στους πληγέντες (στο διαδίκτυο όλες οι πρωτοβουλίες υποστήριξης έχουν συγκεντρωθεί σε μια σελίδα). Σε ένα μεγάλο βαθμό το γεγονός ότι η οργή των Βρετανών έχει μείνει στα λόγια, οφείλεται στην εμπιστοσύνη στην Βρετανική Δικαιοσύνη όπου ο δικαστής ελέγχεται ως προς την νομιμότητα των αποφάσεων (αγγλικό δίκαιο, ισχύει το δεδικασμένο).

Ύστερα από τα δραματικά γεγονότα ανακοινώθηκαν τεστ πυρασφάλειας σε κάθε πολυόροφο συγκρότημα κατοικιών του Λονδίνου.

Διαβάστε εδώ την ανακοίνωση της εταιρείας που είχε αναλάβει την συντήρηση του κτηρίου.